Pogłówne nawożenie soi

Przystępując do uprawy soi należy podkreślić, że zalicza się ona do roślin wrażliwych, które reagują znacznym spadkiem plonu w przypadku, gdy popełni się błędy agrotechniczne. Stąd też aby wykorzystać jej potencjał plonotwórczy w warunkach gospodarowania nie możemy sobie pozwolić na żadne zaniedbania związane z doborem, jak i przygotowaniem stanowiska, terminem i jakością siewu, ochroną a także z nawożeniem. Warto wiedzieć, że każdy składnik pokarmowy pobierany przez roślinę pełni określone funkcje metaboliczne, które wpływając na dynamikę procesów fizjologicznych decydują jednocześnie o dynamice akumulacji biomasy, kształtując tym samym warunki formowania się elementów struktury plonu, tj. liczby rozgałęzień, liczby zawiązanych strąków, nasion w strąku i ich masy. W praktyce oznacza to, że nawożenie soi powinno być przeprowadzone w taki sposób aby rośliny były prawidłowo odżywione zarówno makro, jak i mikroelementami w całym okresie wegetacji. Standardowo makroelementy stosuje się przedsiewnie, natomiast mikroelementy pogłównie w sposób nalistny. Przy czym od tej zasady są odstępstwa, mianowicie mikroelementy można stosować również przy okazji nawożenia podstawowego aplikując nawozy wzbogacone w te składniki, a makroelementy nalistnie.

Podstawowym pierwiastkiem, który decyduje o plonie i jego jakości (zawartości białka) jest azot. Niedobór tego składnika skutkuje jasnozielonym zabarwieniem starszych liści, małą liczbą rozgałęzień, kwiatów, strąków i nasion w strąkach. Przy czym w uprawie roślin bobowatych równie niekorzystny jest nadmiar azotu, który nie dość że prowadzi do ograniczenia symbiotycznego wiązania azotu atmosferycznego (rośliny korzystając z azotu mineralnego ograniczają rozwój brodawek korzeniowych) to bardzo często powoduje spadek plonu a także utrudnia zbiór (zbyt duża podaż azotu prowadzi do przedłużenia fazy wegetatywnej wzrostu kosztem tworzących się jednocześnie organów generatywnych – kwiatów, strąków). Zatem w praktyce aby nie przenawozić soi azotem przed siewem roślin wskazane jest nawożenie startowe tym składnikiem w wysokości 30-40 kg N/ha. Taki poziom nawożenia pozwala na pokrycie potrzeb pokarmowych roślin w początkowym okresie wzrostu, gdy nie mają one jeszcze możliwości symbiotycznego wiązania azotu. W późniejszym okresie w stanowiskach żyznych stają się one „samowystarczalne” – rośliny w symbiozie z bakteriami brodawkowymi są w stanie pokryć 60-70% własnego zapotrzebowania na ten składnik. Zatem tylko w stanowiskach bardzo ubogich w azot lub/i małej liczbie brodawek korzeniowych wskazane jest pogłówne nawożenie tym składnikiem w wysokości około 30 kg N/ha, które należy przeprowadzić na początku kwitnienia.

Mikroelementy w uprawie soi, jak już wspomniano standardowo stosuje się w sposób nalistny. Dokarmianie tymi składnikami zaleca się przeprowadzić w okresie od 6 (7) liści do pąkowania włącznie. W praktyce zwykle wykonuje się dwa zabiegi. Pierwszy w początkowym okresie a drugi przed kwitnieniem, łącznie stosując w zależności od podaży tych składników w glebie a także rodzaju stosowanych nawozów od 50 nawet do 300% potrzeb pokarmowych (tab.2). Do najważniejszych mikroelementów w uprawie soi zalicza się molibden, bor i cynk. Pierwszy z wymienionych pierwiastków jest niezbędnym składnikiem kompleksu enzymatycznego – nitrogenazy (jest on niezbędny aby mogło zachodzić symbiotyczne wiązanie azotu atmosferycznego). Plonotwórczą rolę molibdenu wiąże się także:

• ze wzrostem liczby brodawek korzeniowych (większa ilość związanego azotu);
• z większą liczbą kwiatów (większa liczba strąków – większy plon).

Bardzo ważnym mikroskładnikiem jest również bor, który pełni w roślinie szereg funkcji. Do najważniejszych należą:

• udział w procesie zawiązywania brodawek;
• wpływ na prawidłowy wzrost i funkcjonowanie brodawek korzeniowych;
• udział w procesie zawiązywania strąków;
• zapobieganie pękaniu strąków.

Natomiast plonotwórcze działanie cynku związane jest przede wszystkim z aktywnością hormonów roślinnych, głównie auksyn, których niedobór powoduje zahamowanie wzrostu. Konsekwencją niedoboru cynku jest mniejsza liczba rozgałęzień, prowadząca do redukcji liczby kwiatów i strąków a tym samym spadku plonu.

Planując nawożenie mikroskładnikami trzeba mieć na uwadze, że ich dostępność z gleby dla roślin zależy przede wszystkim od jej odczynu. Generalnie obowiązuje zasada, że im gleba posiada wyższe pH tym gorsza dostępność mikroelementów, z wyjątkiem molibdenu, którego dostępność wzrasta. Zatem na glebach o wysokim odczynie lub świeżo po wapnowaniu należy rozważyć nawożenie soi również innymi mikroskładnikami.

Dokarmianie soi mikroelementami można połączyć również ze wspomaganiem roślin przez liście magnezem i siarką. Plonotwórcza rola tych składników związana jest między innymi z kontrolą gospodarki azotowej rośliny i przejawia się poprzez:

• stymulację wzrostu i aktywności brodawek korzeniowych;
• stymulację wzrostu rośliny w okresie rozwoju wegetatywnego;
• stymulację wzrostu strąków;
• większą akumulację białka w nasionach;
• poprzez poprawę jakości białka (większa zawartość aminokwasów siarkowych).

Warto podkreślić, że krytyczny okres zapotrzebowania soi na te składniki trwa od początku aż do końca wegetacji. Zatem wspomaganie roślin przez liście, szczególne w przypadku niskiej podaży tych składników w glebie lub/i wystąpienia innych czynników ograniczających pobieranie może przyczynić się zarówno do wzrostu plonu, jak i poprawy jego jakości.

Tabela 1. Główne składniki nasion roślin bobowatych na 100 g nasion

źródło: wg różnych autorów – wartości średnie

Tabela 2. Średnie zapotrzebowanie jednostkowe soi na mikroelementy, g/1 tonę nasion + odpowiednia masa słomy

źródło: wg różnych autorów